Презентация на тему "Латынтіліжәнемедициналық терминология негіздері(клиникалық терминология)"

Содержание

• 
  Слайд 1
  

  Факультет :Жалпы медицина Пән :Латын тілі       Тақырыбы : Латынтіліжәнемедициналық терминология негіздері (клиникалық терминология)     Нұрмахан Арайлым 2015 ж.              

• 
  Слайд 2
  

  Латынтіліжәнемедициналық терминология негіздері(клиникалық терминология)

  2015 ж.

• 
  Слайд 3
  

  ЖоспарКіріспеПәннің қысқаша мазмұны:Клиникалық терминология.Сөздердіңмүшеленуі. Грек-латындублеттер. Клиникалықтерминологияныңқұрылымы. Лексикалықминимум (жайжәнетуындысөздер) Ұсынылған әдебиеттер

• 
  Слайд 4
  

  Кіріспе Латын тілін оқыту және медициналық терминологияның негіздерін меңгеруі пәннің логикалық-дидактикалық құрылымына сәйкес жүргізіледі және жүйеленген терминологиялық оқыту принципіне негізделеді.Медициналық терминологияның әрбір үш жүйесі өзіндік грамматикалық, сөз жасамдық және лексикалық ерекшеліктері болғандықтан, оқыту жеке тараулар түрінде жүргізіледі(анатомиялық, клиникалық, фармацевтикалық терминологиялар).Бекіту және бақылау әдістемесіне сәйкес әр бөлімде пәнге байланысты лексикалық және грамматикалық материалдар іріктеліп алынған. Латын тілі пәні бойынша теориялық және клиникалық пәндерімен пәнаралық байланыста болады, яғни интеграциялық принципі сақталады.Латын тілін оқытудың жалпы білім беретін аспектісі жалпы мәдениеттік, тарихи-медициналық деонтологиялық және эстетикалық сипаттағы ежелгі ойшылдардың нақыл сөздері мен афоризмдерін пайдалануды қажет етеді.

• 
  Слайд 5
  

  Пәннің қысқаша мазмұны: Пәннің мазмұны анатомиялық, клиникалық, фармацевтикалық терминологияла-рын оқыту болып табылады. Әрбір медициналық терминологияның жүйесі өзіндік грамматикалық, сөзжасамдық және лексикасы жағынан ерекшеленеді, сондықтан пәнді оқыту жеке бөлім бойынша жүргізіледі.Әр бөлімді бекітуге және бақылауға арналған салалық лексикалық және грамматикалық материалдар таңдалған.«Анатомиялық терминология» бөлімі мынадай негізгі грамматикалық тақырыптарды енгізеді:атау және ілік септіктерінің жекеше және көпше түрлері, зат есімдердің род категориясы,сын есімдердің сипаттамасы,сын есімдердің салыстырмалы шырай категориясы,сын есімдердің зат есімдермен қиысу принципі, анатомиялық терминдердің құрылымы.«Фармацевтикалық терминология және рецептура» бөлімі мынадай тақырыптарды енгізеді: «Фармацевтикалық терминология», «Дәрілік құралдардың номенклатурасы», «Латын тіліндегі химиялық номенклатура», «Рецепттің құрылысы»«Клиникалық терминология» бөліміпатологиялық анатомия терминологиясынанегізделеді. Бұлбөлімдеаурулардыңатаулары, патологиялыққалпы,медициналықпәндердіңатаулары, операциялардыңтүрлері, емдеудіңәдістері мен тәсілдері, медициналықтехникадағықұрал-жабдықтарыныңатауларыберіледі. Клиникалықтерминологиянымеңгеруүшінстуденттергесөзжасамныңөнімдіүлгілерінжәнетәсілдерін, сөзжасамдықэлементтердіңжәнежиікездесетінтүбірлердіңминимумын,клиникалықтерминдердіңқұрылымдықерекшеліктерін, грек-латындублеттерініңбелгіленуін, жекетерминоэлементтерінмеңгеруікерек.

• 
  Слайд 6
  

  КЛИНИКАЛЫҚ ТЕРМИНОЛОГИЯКлиникалық терминология (грекшеKlinike – дәрігерлікқұру өнері, науқасадамдыкүту). Оғанәртүрліклиникалықмамандықтарының, патологиялық анатомия жәнепатологиялық физиология сияқтыаурудызерттейтінпәндердіңтерминдеріжатады.

• 
  Слайд 7
  

  Олеңалдыментерапиялықтерминдер(грекшеtherapia – күту, емдеу) жәнехирургиялықтерминдер(chеir – қол + ergіа – жұмыс, әрекет), ауру атаулары, патологиялықпроцестер мен жағдайлар, ауру белгілері, операция атаулары, зерттеуәдісі мен емдеужолдары, медициналыққұрал-жабдықтар т.б.

• 
  Слайд 8
  

  Клиникалық терминология – олаурулардызерттеужәне ауру тарихынжазубарысындаоқулықтар мен анықтамалардакездесетінмыңдағанатаулар.

• 
  Слайд 9
  

  Клиникалықтерминдердіқолданубарысындааурудыңқазақтіліндегіатауларыменқатаролардыңлатыншабаламалары да қолданылады.Мысалы:Жарық(hеrnia).Сынық(fractura).Қатерліісік (carcinoma) т.б.

• 
  Слайд 10
  

  Медициналық терминологияның барлық жүйелерінде күрделі сөздердің – сөз жасаушы конструкциялардың орны үлкен. Олартүбіржәне сөз жасаушыэлементтері бар латын-грек терминоэлементтерінентуындағанжәнеклиникалықтерминологияда көп кездеседі. Ғылымижәнекәсібижұмыстарға, аурудыңалдыналуға (профилактикаға), аурулардыанықтауға (диагностикаға), науқастардыемдеугебайланыстытерминдерклиникалықтерминологияныңүлкен бөлігінқұрайды. Бұл бөлімде сөздіңқұрамыжәне сөзжасамғабайланыстысұрақтарқарастырылады. Зерттеубарысындаәрбір сөздіңжекемағынасыемес – олардыңжалпымағынасымаңызды.

• 
  Слайд 11
  

  Сөздердіңмүшеленуі.Мағыналары ұқсас сөздерде сөздің бір бөлігі болса да қайталанатын болса, мұндай сөздер мүшеленетін деп аталады. Әртүрлі сөздердің мүшеленуі толық немесе жартылай бола алады. Егер сөздің барлық бөліктері басқа да туынды сөздерде қайталанатын болса, олар толық мүшеленетін деп аталады. Егер сөздің барлық бөліктері қайталанбаса, жартылай мүшеленетін деп айтуға болады. Келесі сөздерді салыстырайық:

  Толық мүшеленетін Жартылай мүшеленетін

• 
  Слайд 12
  

  1) Толық мүшеленетін: pod-algia, pod-o-metria, neur-algia, kephal-ometria. Бұл сөздерде барлық бөліктері басқа да туынды сөздерде кездеседі. 2) Жартылай мүшеленетін: pod-agra. Бұл сөзде бірінші бөлігі – pod, басқа да сөздерде қайтаналанады, ал екінші бөлігі – agra, өте сирек жағдайда ғана қайталанады.

• 
  Слайд 13
  

  Өзінің мағынасын сақтап тұрған жиі қолданылатын бөлшектер, морфемалар, терминоэлемент деп аталады (ТЭ) Терминоэлементтер тұрған орнына қарай мынадай болуы мүмкін:

  бастапқы аралық соңғы

• 
  Слайд 14
  

  Грек-латындублеттер. Мағынасы бірдей латын терминдері және грек терминоэлемент грек-латын дублеттер деп аталады Дублеттердің қолданылу саласы анатомиялық,номенклатура, клиникалық терминология. Латын тілі жеке сөз ретінде :vertebra, ae fcaput,itis nnasus, i m corpus,oris n articulatio,onis f Грек терминоэлемент ретінде :spondy locephalor hinoso matoarthro

• 
  Слайд 15
  

  Мысалы: қынап, екі дублетпен белгіленеді: латын - vagina және грек - colpo, клиникалық терминологияда терминоэлемент ретінде екеуі де қолданылады. Рентгенологиялықтерминдердеоргандардыңлатынбелгілеріқолданылады. Мысалы, рентгенолог мамандар «маммография» депайтады, бірақбұлтерминде mamma (сүтбезі) - латынатауы, masto (сүтбезінежататын) – грек терминоэлементі. Кейбіранатомиялықатаулардың грек эквиваленттеріжоқ, сондықтанклиникалық терминология саласындалатынатауларыкеңіненқолданылады. Мысалы, латын сөздері –appendix, ventriculus, sinus, duodenum.

• 
  Слайд 16
  

  Клиникалықтерминологияныңқұрылымы. Клиникалықтерминдерөзініңқұрылысынақарай төмендегідейболуымүмкін:  

  А) Жайклиникалықтерминдер– біртүбір мен жалғаудантұрады. Мысалы: coma,atis n; ulcus,eris n. Б) Туындыклиникалықтерминдер– жұрнақарқылызатесімнен сын есімгеайналған. Мысалы: comatosus,a,um; ulcerosus,a,um В)Күрделі клиникалықтерминдер– екі немесе одан да көп түбірден құралған . Мысалы: dermatologia, cardiodystrophia. Г) Клиникалықтерминдер-сөз тіркестері үш түрлі болуы мүмкін: 1.қиысқананықтауышы бар термин -pneumonia chronica, 2.қиыспағананықтауышы бар термин - cancer pulmonis, 3.араластермин – fracturatransversaclaviculae.

• 
  Слайд 17

  Лексикалық минимум (жайжәнетуындысөздер) .  

• 
  Слайд 18
  

  Клиникалықтерминологиядажиіқолданылатынжұрнақтар:-osisжұрнағыныңекімағынасы бар: 1. Егертүбіріндеденемүшебілдіретінтермоэлементберілгенболсажалпымағынасы «патологиялық процесс, созылмалызақымдану» Мысалы: нефроз – бүйректіңсозылмалызақымдануы, психоз – психиканыңбұзылуы, токсикоз- улануы, артроз –буындардыңзақымдануы.2. Егертүбіріндежасушанемесеісікбілдіретінтермоэлемент болса, –osisжұрнағыныңмағынасыкөбеюболады. Мысалы: лейкоцитоз – лейкоциттіңкөбеюі, фиброматоз – талшықтыісіктерініңкөбеюі. –osisжұрнағыарқылықұралғанзатесімдер ІІІ септеуfemininumрод түрінежатады. Мыс: arthrosis,is f., leucocytosis,is f

• 
  Слайд 19
  

  -itisжұрнағықабынудыбілдіруүшінқолданылады.Мысалы: гастрит-gastritis- асқазанныңқабынуы, нефрит – nephritis бүйректіңқабынуы. -itisжұрнағыарқылықұралғанзатесімдер ІІІ септеуfemininumрод түрінежатады. Мысалы: nephritis,itidis f. -omaжұрнағыоргандар мен тіндердіңісігінбілдіреді.Мыс.: остеома – osteoma – сүйектіңісігі. Ісіктердіңатаулары ІІІ септеуneutrumрод түрініңзатесімдері.

• 
  Слайд 20
  

  Ережедентысқабынулардыңатаулары: Pneumonia, ae f - өкпеқабынуыAngina, ae f - баспа,бадамшабездіңқабынуыPanaricium, i n - саусақтырнағыныңқабынуы, күбірткеPhlegmone, es f – шелдіңіріндепқабынуыEmpyema, atis n – мүшеқуысындаірінніңжиналуыFurunculus, i m – түктіқаппен тер безініңқабынуы, шиқан

• 
  Слайд 21
  

  Ұсынылатын әдебиеттер:1. Айкенова Р.А.,Омашева Ж.М.,Туспекова Ж.Ж. Латын тілі пәні бойынша оқу құралы(фармацевтикалық терминология).- Караганда,2006. қосымша:2. Айкенова Р.А. Тексты и упражнения для самостоятельной работы студентов по латинскому языку: Учебно-методическое пособие. - Караганда: КГМА. -2008.5. Глазкова Л.В. Пособие по латинскому языку: Клиническая терминология. – Караганда: КГМА. -2002.6. Глазкова Л.В. Пособие по латинскому языку: Фармацевтическая терминология. - Караганда: КГМА. -2002.7. Глазкова Л.В. Vademecum. - Караганда: КГМА. -2004. 8. Ахметов М.А.Медицина терминдерінің сөздігі.-Алматы-20059. К.К. Капенова, М.Е. Тебенов Орысша-қазақша медицина терминдерінің сөздігі. Қарағанды-2007